เข้าใจและดูแลทวารเทียมให้ถูกต้อง ปลอดภัย ไร้กังวล

15-Jun-2010 อ่าน : 17712 คน

เข้าใจและดูแลทวารเทียมให้ถูกต้อง ปลอดภัย ไร้กังวล

ทวารเทียม เปรียบเสมือนทางออกใหม่ ช่วยให้ผู้ป่วยมะเร็งบางรายที่ต้องเผชิญกับการผ่าตัดเอาลำไส้ส่วนปลายออก สามารถกลับมาใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงปกติ ขับถ่ายอุจจาระได้โดยไม่ต้องพึ่งพาถุงหรืออุปกรณ์อื่นๆ

บทความนี้ เราจะมาไขข้อสงสัย ทำความเข้าใจ และแนะนำแนวทาง "การดูแลทวารเทียม" ให้ผู้ป่วยมะเร็งมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

ทำไมผู้ป่วยมะเร็งบางรายต้องมีทวารเทียม?

ทวารเทียม หรือ stoma เป็นการผ่าตัดเพื่อสร้างช่องเปิดใหม่บนหน้าท้อง เพื่อให้ลำไส้ส่วนที่เหลือสามารถขับถ่ายอุจจาระออกมาได้โดยไม่ต้องผ่านทวารหนัก มักทำในผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ มะเร็งทวารหนัก หรือผู้ป่วยที่มีภาวะลำไส้ตัน ซึ่งไม่สามารถรักษาด้วยวิธีอื่นได้

ประเภทของทวารเทียม

ทวารเทียมมี 2 ประเภทหลักๆ คือ

ทวารเทียมชั่วคราว: ใช้ในกรณีที่ลำไส้อักเสบหรือบาดเจ็บชั่วคราว เมื่อลำไส้หายดี จะทำการปิดทวารเทียม
ทวารเทียมถาวร: ใช้ในกรณีที่ไม่สามารถรักษาลำไส้ส่วนที่ป่วยให้กลับมาใช้งานได้ ทวารเทียมถาวรจะมีหลายรูปแบบ ขึ้นอยู่กับตำแหน่งของลำไส้ที่เหลือ แพทย์จะพิจารณาเลือกชนิดที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย

การดูแลทวารเทียม

การดูแลทวารเทียม นั้นสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อป้องกันการติดเชื้อ การอักเสบ และภาวะแทรกซ้อนอื่นๆ ผู้ป่วย ครอบครัว และผู้ดูแล ควรมีความรู้ ความเข้าใจ และร่วมมือกันในการดูแล ดังนี้

ทำความสะอาดทวารเทียม: ล้างทำความสะอาดทวารเทียมและผิวหนังรอบๆ อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น โดยใช้น้ำสะอาด สบู่อ่อนๆ และผ้าสะอาด ไม่ควรใช้แอลกอฮอล์ น้ำยาฆ่าเชื้อ หรือสารเคมีอื่นๆ
ดูแลแผล: รักษาความสะอาด แห้ง และป้องกันแผลจากการติดเชื้อ เปลี่ยนผ้าปิดแผลตามคำแนะนำของแพทย์
ดูแลเรื่องการขับถ่าย: สังเกตลักษณะของอุจจาระ หากมีสี กลิ่น หรือปริมาณที่ผิดปกติ ควรแจ้งแพทย์
ดูแลเรื่องอาหาร: ทานอาหารที่มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ เน้นผัก ผลไม้ และธัญพืช หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง อาหารรสจัด และอาหารที่อาจทำให้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ดื่มน้ำให้เพียงพอ: ดื่มน้ำเปล่าอย่างน้อยวันละ 8 แก้ว เพื่อช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดี
ออกกำลังกาย: ออกกำลังกายเบาๆ สม่ำเสมอ เช่น การเดิน การยืดเส้นยืดสาย เว้นการยกของหนัก
สวมใส่เสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี: หลีกเลี่ยงการใส่กางเกงหรือกระโปรงที่รัดแน่น อาจทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนังรอบๆ ทวารเทียม
ติดตามผลกับแพทย์: นัดพบแพทย์ตามนัด เพื่อตรวจเช็คสภาพทวารเทียม รับคำแนะนำ และแก้ไขปัญหาต่างๆ

การใช้ชีวิตกับทวารเทียม

ผู้ป่วยมะเร็ง ที่ต้องมี ทวารเทียม สามารถใช้ชีวิตได้ใกล้เคียงปกติ ทำกิจกรรมต่างๆ ได้ เพียงมีความรู้ ความเข้าใจ และดูแลทวารเทียมอย่างถูกวิธี ดังนี้

ปรับตัวด้านร่างกาย

ทำความสะอาดทวารเทียม: ล้างทำความสะอาดทวารเทียมและผิวหนังรอบๆ อย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง เช้า-เย็น โดยใช้น้ำสะอาด สบู่อ่อนๆ และผ้าสะอาด ไม่ควรใช้แอลกอฮอล์ น้ำยาฆ่าเชื้อ หรือสารเคมีอื่นๆ
ดูแลแผล: รักษาความสะอาด แห้ง และป้องกันแผลจากการติดเชื้อ เปลี่ยนผ้าปิดแผลตามคำแนะนำของแพทย์
ดูแลเรื่องการขับถ่าย: สังเกตลักษณะของอุจจาระ หากมีสี กลิ่น หรือปริมาณที่ผิดปกติ ควรแจ้งแพทย์
ดูแลเรื่องอาหาร: ทานอาหารที่มีประโยชน์ ครบ 5 หมู่ เน้นผัก ผลไม้ และธัญพืช หลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันสูง อาหารรสจัด และอาหารที่อาจทำให้ท้องอืด ท้องเฟ้อ
ดื่มน้ำให้เพียงพอ: ดื่มน้ำเปล่าอย่างน้อยวันละ 8 แก้ว เพื่อช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานได้ดี
ออกกำลังกาย: ออกกำลังกายเบาๆ สม่ำเสมอ เช่น การเดิน การยืดเส้นยืดสาย เว้นการยกของหนัก
สวมใส่เสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี: หลีกเลี่ยงการใส่กางเกงหรือกระโปรงที่รัดแน่น อาจทำให้เกิดการระคายเคืองผิวหนังรอบๆ ทวารเทียม

ปรับตัวด้านจิตใจ

เรียนรู้และเข้าใจ: ศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับทวารเทียม วิธีการดูแล และผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น การมีความรู้ ความเข้าใจ จะช่วยลดความกังวล และเตรียมพร้อมรับมือกับสถานการณ์ต่างๆ
พูดคุยและขอความช่วยเหลือ: พูดคุยกับครอบครัว เพื่อน หรือกลุ่มผู้ป่วยที่มีทวารเทียม เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ให้กำลังใจ และช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ปรึกษาแพทย์ พยาบาล หรือผู้เชี่ยวชาญด้านการดูแลผู้ป่วยมะเร็ง เมื่อรู้สึกกังวล เครียด หรือมีปัญหา
ปรับเปลี่ยนความคิด: มองโลกในแง่ดี คิดบวก ยอมรับและปรับตัวกับสภาพร่างกายใหม่ จดจ่อกับสิ่งดีๆ และทำกิจกรรมที่ชื่นชอบ

การใช้ชีวิตกับทวารเทียม อาจต้องใช้เวลาในการปรับตัว แต่ด้วยความรู้ ความเข้าใจ การดูแลอย่างถูกวิธี และกำลังใจจากคนรอบข้าง ผู้ป่วยมะเร็ง ที่ต้องมีทวารเทียม ก็สามารถใช้ชีวิตได้อย่างมีความสุข มีคุณภาพชีวิตที่ดี และทำกิจกรรมต่างๆ ได้เหมือนเดิม