การจัดการอาการไม่พึงประสงค์จากฉายรังสี: คู่มือผู้ป่วยเพื่อรับมืออย่างมีประสิทธิภาพ

09-Nov-2012 อ่าน : 8027 คน

การจัดการอาการไม่พึงประสงค์จากฉายรังสี: คู่มือผู้ป่วยเพื่อรับมืออย่างมีประสิทธิภาพ

การฉายรังสีเป็นวิธีรักษามะเร็งที่มีประสิทธิภาพ แต่ก็อาจส่งผลข้างเคียงที่เรียกว่า "อาการไม่พึงประสงค์จากฉายรังสี" แก่ผู้ป่วย ซึ่งอาจส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและความเป็นอยู่

เข้าใจอาการไม่พึงประสงค์จากฉายรังสี

อาการไม่พึงประสงค์จากฉายรังสี ขึ้นอยู่กับบริเวณที่ฉายรังสี ขนาดของรังสีที่ได้รับ และความไวต่อรังสีของแต่ละบุคคล โดยทั่วไป อาการไม่พึงประสงค์ที่พบบ่อย แบ่งตามระบบร่างกาย ดังนี้

ผิวหนัง:

ผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสีอาจมีสีแดง คัน แห้ง ลอก หรือไหม้
รู้สึกแสบร้อน เจ็บเหมือนถูกแดดเผา
ผิวหนังบางลง เปราะบาง
เกิดรอยแผลเรื้อรัง

ช่องปากและลำคอ:

รู้สึกแสบร้อน เจ็บเวลาทานอาหาร
กลืนลำบาก
น้ำลายไหลมาก
แผลในปาก
ติดเชื้อในช่องปาก
taste changes

ระบบทางเดินอาหาร:

คลื่นไส้ อาเจียน
เบื่ออาหาร
ท้องเสีย
ท้องผูก

ระบบสืบพันธุ์:

ภาวะมีบุตรยาก
ประจำเดือนมาไม่ปกติ
erectile dysfunction

ระบบอื่นๆ:

อ่อนเพลีย
fatigue
ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ
hair loss

จัดการและบรรเทาอาการไม่พึงประสงค์: คู่มือผู้ป่วย

1. ปรึกษาแพทย์: แจ้งแพทย์เกี่ยวกับอาการไม่พึงประสงค์ที่พบเจอ แพทย์จะประเมินอาการและให้คำแนะนำที่เหมาะสม

2. ยา: แพทย์อาจสั่งยาเพื่อบรรเทาอาการ เช่น ยาแก้ปวด ยาลดการอักเสบ ยาแก้คลื่นไส้ ยาแก้ท้องเสีย

3. การดูแลตนเอง:

ผิวหนัง:
- ทาครีมกันแดด SPF 30 ขึ้นไปทุกวัน
- สวมเสื้อผ้าที่ปกปิดผิวบริเวณที่ฉายรังสี
- อาบน้ำด้วยน้ำอุ่น หลีกเลี่ยงการใช้น้ำร้อน
- ทาครีมบำรุงผิวที่ปราศจากน้ำหอมเป็นประจำ
- หลีกเลี่ยงการเกาหรือแกะผิวบริเวณที่ฉายรังสี
ช่องปากและลำคอ:
- แปรงฟันอย่างสม่ำเสมอ ใช้ยาสีฟันสำหรับผู้ป่วยมะเร็ง
- ทานอาหารอ่อนๆ หลีกเลี่ยงอาหารร้อนจัด เผ็ดจัด
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ
- ใช้ยาหล่อลื่นช่องปากหากรู้สึกแห้ง
- ทานอาหารเสริมที่มีวิตามิน B12 และธาตุเหล็ก
ระบบทางเดินอาหาร:
- ทานอาหารมื้อเล็กๆ บ่อยๆ แทนอาหารมื้อใหญ่
- ทานอาหารที่มีกากใยสูง ผัก ผลไม้ ธัญพืช และโปรตีน
- หลีกเลี่ยงอาหารรสจัด อาหารหมักดอง อาหารที่มีไขมันสูง และแอลกอฮอล์
ระบบสืบพันธุ์:
- ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับวิธีป้องกันภาวะมีบุตรยาก
- ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับวิธีบรรเทาอาการ erectile dysfunction

4. พักผ่อนให้เพียงพอ: นอนหลับพักผ่อน 7-8 ชั่วโมงต่อวัน

5. หาวิธีผ่อนคลายความเครียด:

ความเครียดส่งผลต่อระบบภูมิคุ้มกันและอาจทำให้ร่างกายไวต่อรังสียิ่งขึ้น การหาวิธีผ่อนคลายความเครียด เช่น โยคะ นั่งสมาธิ ฟังเพลง จึงเป็นสิ่งสำคัญ

6. เข้าร่วมกลุ่มสนับสนุน:

การเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนช่วยให้ผู้ป่วยได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์ แบ่งปันกำลังใจ และได้รับคำแนะนำจากผู้ป่วยมะเร็งคนอื่นๆ

7. ทานอาหารเสริม:

การทานอาหารเสริมบางชนิด เช่น วิตามินซี วิตามินอี โคคิวเท็น อาจช่วยบรรเทาอาการไม่พึงประสงค์จากฉายรังสีได้ อย่างไรก็ตาม ควรปรึกษาแพทย์ก่อนทานอาหารเสริมทุกชนิด

8. แจ้งแพทย์ทันที:

แจ้งแพทย์ทันทีหากมีอาการดังต่อไปนี้